Yargı çok severek izlediğim bir dizi. Aslında ilk sezonundan beri takip dttiğim ve şu an düzenli takip ettiğim tek dizi. Büyük bir başarıya da imza attı. Uluslararası Emmy ödülü aldı. Gurur duyduk ve sevindik. Birazcık havamı atıp arkadaşlarıma ilk bölümünden beri izliyorum demiş ve seyircisi olarak bu başarıdan ayrı bir gurur duymuş olabilirim. Tüm ekibi ve sevgili Sema Ergenekon’u kutluyorum. Şimdi yazma nedenime geçeyim. Yargı düşündüren bir dizi. Özellikle onu yazan sevgili Sema Ergenekon’un seyircisinin yazdığı şey üstünde düşünmesine, irdelemesine ve sorular sorup eleştirmesine açık bir kalem olduğunu düşünüyorum.
Çünkü yazdığınız eser başkasına bir şeyleri sorgulatıp eleştiri veya analiz yaptırıyorsa dolu bir şeyler yazıyorsunuz demektir. Bu düşünce ile başlıyorum. Yargı bu sezon girişi ile dikkatleri çok çekti. Çok etkilendiğim ve arkasından uyuyamadığım bir 66. bölüm var mesela. Ama bazı havada kalan konular da var. Mesela çok dürüst denilen Ilgaz savcının şaibeli avukat Nil ile buluşmalarına kesin bir nedeni var havası verildi. Ilgaz savcı suça karışmış, hakkında delil bulunan şaibeli avukat Nil’i hararetli şekilde Ceylin savcıya savunurken bir nedenden bahsetti.
Biz de “Tamam canım, Ilgaz savcı zaten ölse böyle birine dosya falan getirmezdi, buluşmazdı onunla” dedik. Dedik de dediğimiz ile kaldık. Kandırılmış gibi hissetmeyi sevmiyorum seyirci olarak. Bunun için hala o konuda bir açıklama bekliyprum. Ama yazma nedenim başka. 71. bölümü heyecanla bekledik. Nasıl beklemeyelim. Ceylin ve Ilgaz evlenecekti. Aşk aşk aşk…. Oturduk ekran karşısına. Seyrettiğimiz şey aşk dışında her şeydi. Ilgaz, Ceylin’in çocuklarını kaçıran kadın adaletten kaçamasın ve hak ettiği cezayı alsın diye yaptığı oyunu anladı. Çok rahattım. “Tamam ya” dedim. “Ilgaz düpedüz suç işlemiş kişilere göz yumdu. Ceylin’i mi şikayet edecek?” Ama gördüm ki gerçekten şikayet edecekti. O andan itibaren bir tel koptu dizi ile aramda. Fakat neden diye de sormaya başladım. Vicdan ve adalet sahibi insan davranışı değil bu. Çünkü düşünsenize zaten eşinizin yaptığı şey çocuğunuzu 2,5 yıl bir yere kapatıp bu çocuğu kullanmış bir kadının şaibeli sahte bir rapor ile alması gereken cezadan kaçmasını önlemek için ise buna kızar mısınız?
Adalet zaten sahte raporlar ile suçlunun cezadan kaçmasını önlemek değil midir? Normalde kendi aileniz olmasa bile bir çocuğa karşı suç işlemiş birinin cezadan sahte bir rapor ile kaçmasını önleyen bir savcı duysanız kimin tarafında olursunuz? Sizin o an buna müdahale etmeniz çocuğa karşı suç işleyenin ve ona yardım edenin işine yarayacak sonuçta. Ellerine koz vermiş olursunuz en azından. Sonunda şu sonuçlara vardım. Ilgaz savcı eşit adalete göre çalışan, mesleğe aykırı davranan herkesi şikayet eden ve yakını olsa da ayrım yapmayan biri değil. Seyrettiğimiz Ilgaz savcı defalarca ayrım yaptı, yakınlarını korudu ve suça göz yumdu. O zaman neden sadece Ceylin’i şikayet ediyor? Neden sadece Ceylin’e bu acımasız tutum? Düşündüm ve buldum. Ilgaz’ın bu denklemde adalet isteyen kişi olmadığını zaten anlamıştık. Ilgaz’ın koruduğu şeyin tüm aksaklıkları ve adaletsizliği mevcut düzen olduğunu ve Ceylin’i düzene zarar verecek kişi olarak gördüğünü anladğınız an tüm roller oturuyor. Matrix filmi geldi aklıma ilk olarak. Ilgaz Kaya mevcut sistemin ve düzenin olmamışlığını görüp uyananlara düşman bir Ajan Smith. Bunun için Ceylin Erguvan adalet bu mu deyip bir şey yaptığında, onu sisteme ve düzene tehlike olarak görüyor. O an sadece programlı bir sistem-düzen koruyucusu gibi duygusuz, acımasız bir sistem adamına dönüşüp Ceylin’e saldırıyor. Ilgaz bu düzenin adamı. Ceylin ise adaletin mevcut sistem ve düzende sağlanamadığını gören uyanmış bir Neo. Ilgaz elinde fişi ile dolaşıp Ceylin’i “Bu düzen iyidir, isyan etme” uykusuna yatırmaya çalışıyor. Devam edeceğim ama önce gelin bakalım Ceylin dışında kimler için neler yapmış ve yeri geldiğinde kendisi hangi kuralları çiğnemiş Ilgaz savcı:
1- Daha 1. bölümde Çınar tutuklandıktan sonra Eren’den dava için aldığı her bilgi kural dışıydı. Eren dosya burada diye işaret ediyordu. Ilgaz gizlice alıp dosyayı okuyordu. Hatta Ceylin’in öldürülen kızın ablası olduğu ortaya çıkınca Ceylin’i dışarı çıkarıp Eren Ilgaz’a bilgi veriyordu odasında. Yani kuralları kendine yontma konusunda ilk bölümden beri bir, sorunu yok.
2- Kardeşi Çınar hapiste bıçaklanınca onu bıçaklayan adamı kurallara aykırı şekilde sorguya aldı. Biz görmedik ama adamı darp edeceği belliydi çekimden. Bunu abisi olduğu için anlıyorum. Çok da insani ama kurallar ve meslek dışı davranış diye çocuğunu korumak için onu kaçıran kadının sadece hak ettiği cezayı alması için uğraşmış sevdiği kadına, karısına gelince tutan meslek aşkını samimi bulmuyorum.
3- Gelelim en önemli konuya. Ilgaz’ın yakını olsa yine de şikayet eder denilecek bir kişi olmadığı burada, bu olayla zaten rafa kalkmıştı. 3. bölümde Ilgaz babasının dediğine inanmayıp arkasından arşive inip araştırma yaptı. Peki biz Ilgaz’ın şüpheleri ile koşturarak savcılığa gidip babasını şikayet ettiğini izledik mi? Hayır izlemedik. Ne yaptı? Gitti babasına sordu ve öğrendi. Peki öğrenince gidip babasının suçunu temizlemek için ne yaptı? Hiçbir şey. Şikayet etmek aklının ucundan bile geçmedi. Ya öyle işte.
4- Pars’ın Yekta için delil karartma soruşturması açmaması. Ceylin haklı olarak bu konuda isyan etti. Ilgaz gizlice araştırdı. Buldukları ile başsavcıya gidip şikayet etti mi? Hayır. Gittiler Pars ile güzel bir kebapçıya. Oturdular, konuştular. Pars’ın kendi raporu ortaya çıkmasın diye Yekta’ya delil karartma soruşturması açmadığını öğrendi Ilgaz. Peki bunu gidip başsavcıya şikayet etti mi? Yekta raporunu gizlemiş bu nedenle delil karartma soruşturması açmıyor dedi mi? Demedi. Bir de Ceylin’e kızdı şikayet ettiği için. O olayın üstünü de güzelce örttü. Düzenin koruyucularının Ceylin’i nasıl susturup kendinden olanı koruduğunu hatırlayın.
5- Eski nişanlısı hakim Neva’nın masum bir adamı yüksek lisans için hapse attırması. Ilgaz bunu da araştırdı ve şüphelendi. Koşturarak başsavcıya şikayet etmeye gitti mi? Hayır. Pars ile konuştu ve abisinden gerçeği öğrendi. Şikayet etti mi? Hayır. Neva’nın hapse attığı adamı düşünmediler bile. Neva da öldürülene kadar hakimlik yaptı. Yani Neva mesleğe uygundu ve hak ediyordu ve mesleğe devam etmesinde Ilgaz için hiçbir sorun yoktu.
6- Eren’i bıçaklayan adamın sorgusu. Yine insani ama kural dışı. Kuralları sadece Ceylin’e işleyen Ilgaz’ın kuralları çiğnediği en hafif vakalardan biri.
7- Kardeşi Çınar’ın Ceylin’in babası Zafer’i öldürdüğünü öğrenen Ilgaz’ın yaptığı ailesine özel davranışlar. Ilgaz öğrendi ama özel muamele isteyerek kendilerinin teslim olmuş gibi gösterilmesi için zaman istedi. Onlarla konuşup getirecekti. Oldu mu şimdi? Nerede eşit adalet? Sonra Çınar’ın yurt dışına kaçacağını anladı. Polise, gümrüğe, yurt dışı çıkışlara uyarı filan? Hiçbiri olmadı. Ilgaz iki arkadaşı ile gizlice Çınar’ı aradı. Bu arkadaşların polis ve savcı olması bir şeyi değiştirmiyor. Gizlice yaptılar. Başsavcıya bilgi vermediler. Çınar’ı buldukları anda iplerini çözerken Ceylin geldi. Ceylin geldiği için Çınar’ı kendi teslim olmuş gibi alamadılar.
8- Zafer davasında Ilgaz’a yine bu arkadaşları kural dışı şekilde bilgi vermeye kalktı. İlk önce reddetti ama sonunda Ceylin’den boşanıp kural dışı bilgi akışını almayı kabul etti. İlginç bir seçim.
9- İkinci sezonda Pars’a masum bir tır şoförüne iftira atma karşılığı rüşvet (dron görüntüleri) kabul ederken yapılan suçüstü. Ilgaz, Pars adına burada yalan söyledi. Operasyonu o düzenledi dedi. Suçunu örttü kapattı. Pars’ın acısını anlayan ve Pars’ın mesleğe çok aykırı davranışını görmezden gelen Ilgaz’ın bu anlayışı bir tek Ceylin’e gösterdiğini görmedik. Ceylin masum birini hapse atmaya değil suçlu olan Filiz adaletten kaçamasın diye uğraşmıştım.
10- Defne kaçırıldığında dedesi Merdan’ın getirdiği delili yasa dışı elde edilmiş olmasına rağmen kabul etti.
11- Ilgaz’ın babasını bıçaklayan adamın sorgusuna girmesi yasaktı. Girdi. Adama saldırdı. Onları ayırmak için acele ile odaya çağırılan polisin silahını alıp adam kendini vurdu. Bu olayda suçlu polis oldu. Ilgaz’ın yanlışı hatası bahis bile olmadan üstü kapandı. Ilgaz’ın da vicdanı çok rahattı. Polis’in başını belaya soktuğu için üzülseydi en azından. Üzülmedi, düşünmedi. Çünkü Ilgaz’ın herhangi bir adil olan bu mu sorusu olmadı hiç. Kendini sistem ve düzem koruyucusu olarak daha üstün ve korunması gereken kişi olarak görüyor.
12- Kardeşi Defne bulunsun diye bir genç kızı öldüren katil serbest bıraktı. E hani kardeşinin katilini bulmak için şüpheli birinin evinde diş fırçası almak bile büyük suçtu? Hani bu konuda yalan bile söyleyemezdi? Bu mesleğe uygun davranış hassasiyeti ara ara deaktif oluyor galiba. Adam bırakıldı. Öldürüldü. Hatta Rıdvan da öldürüldü bu olayı gizli saklı yaptıkları için. Hadi diyelim ki onu Pars yaptı. Ama öldürülen kızın adaleti? Mesleğe uygun davranış? Cevap: The person you have called can not be reached at the moment
13- Merdan dedemizin onları tehdit eden mafyayı öldürmesi. Buna Ilgaz’ savcının bir ters bakış dışında tepki vermemesi. Derya savcı, Eren komiserin Merdan dedeyi kutlaması. Ben de kurtuldular dedim. Ama Ilgaz bunu diyemez. Yani kötü olduğu için Merdan dede İgor’u öldürebilir. Ilgaz dedesine göz yumup bunu unutabilir. Sonra savcılık ve eşit adaletten bahsedebilir. Ama Ceylin’in kızını kaçıran kadın adaletten kaçamasın diye yaptığı şeyi şikayet edebilir. Öyle mi? Nerenin mesleğe uygun davranış kuralları ve eşit adalet isteği bu acaba?
14- Ilgaz’ın kendisini ölmüş göstermesi. Bu olay baştan sona mesleğe uygun olmayan davranış dolu. İhlal üstüne ihlal var bu olayda. Ilgaz Eren ile bir olup bir plan yapıyor. Vurulduktan sonra yaptığı bu planda “Ben ölmüş görüneyim. Beni öldürmek isteyen zengin amca parayı yollasın. Bu sırada avukat olan karım da birkaç gün hapis yatsa ne olacak canım.” diyor. Olayda üst yetkili izni yok. Resmi bir operasyon değil. Çünkü olsa Turgut Ali tutuklanırdı. Vurulan savcının beyanı var. Bu sırada Ceylin’e karşı işlenen özgürlüğünden alıkonulma suçu var. Ama Ilgaz için sistemin Ceylin’i suçlayıp alıkoyması hiç sorun değil. Bu konuda da tek bir vicdan azabı yok. Çünkü Ceylin zaten sistemi sorguluyor. Masum da olsa sistemin onu birkaç gün suçlaması Ilgaz için kabul edilebilir bir şey.
15- Aynı davaya baktığı avukat Nil ile kurallara aykırı olduğunu söylemesine rağmen aynı gün yemekte buluşup, başka bir olay yerine birlikte gelip, onun arabası ile evine kadar gitmesi. Sonra tekrar buluşması. 16- Ortak davaya baktığı Ceylin Savcı’nın kararının aksi yönde olmasına rağmen onun izni olmadan adı konulmamış bir münasebet içinde olduğu şaibeli avukat Nil’i serbest bırakması, bu yolla Nil’e delil yaratma süresi vermiş olması. Bu olayda Ilgaz’ın her savcıya gösterdiği saygının zerresini Ceylin’e göstermediğini gördük. Çünkü Ceylin onun koruduğu sistem ive düzen çin tehlike ve savcı olarak orada daha da tehlikeli. İzin verilen tüm adaletsizlikleri görebilir.
17- Yeni Efe’nin hak ettiğini düşündüğü ikinci şansı. Yanlış anlaşılmasın. Efe’nin kazanılması taraftarıyım. İyi bir insan, iyi bir savcı da olabilir. Ama Ilgaz gibi mesleğe uygun davranış meraklısı biri için olay yerinden delil olabilecek bir nesneyi çalabilecek kadar hasta biri mesleğe uygun mu yani? “Crime scene” deniyor ya oradan işte. Hani sarı bantlar ile çeviriyorlar oradan. Bunda sorun görmüyor. Kendini tutamayıp başka bir olay yerinden bir şey çalma riski çok mu önemsiz? Peki.
18- Nadide baş savcının torununun Efe olduğunu öğrenmesi. Böylece tıfıl bir savcının neden Mercan’ın davasına verildiği de ortaya çıktı. O gün ihmal edilenler nedeniyle Mercan bulunamadı. Fakat Ilgaz’ın yakınına torpil yapan Nadide ile hiçbir sorunu yok. Mesleğe aykırı davranışlar içinde en kurtulmamız gereken şey oysa aile ve akraba gözetmek değil mi? Ilgaz’ın genel olarak torpil ile sorunu yok. Avukat Nil’in bilinmeyen torpillerle çocuklarını kaçıran kadına aldğıı sahte rapor ile uğraşmadı bile. Çünkü Nil de sisteme ve düzene tehlike değil. Bunun için Ilgaz Ceylin’i şikayet etmeyi seçerek aslında avukat Nil ve Mercan’ı kaçıran Filiz’in yanında durdu. Çünkü yapacağı şeyin işine yarayacağı kişiler bunlardı. Ne hoş ve istenesi bir eş değil mi? Yazarken yoruldum. Eksik kalmışlar varsa siz yazın. Tüm bunlara göz yummuş, mesleğe uygun davranışı hiç düşünmemiş Ilgaz’ın Ceylin’i sadece ve sadece kızını kaçıran kadın alması gereken cezadan kaçamasın diye yaptığı şey için baş savcıya anında şikayet etmesini Ilgaz mesleğe uygun davranış konusunda çok hassas diye açıklayamayız. O zaman sorguladım ben de. Ilgaz’ın derdi ne, istediği ne? Eşit adalet, mesleki kurallara sadakat, etik ve mesleğe uygun davranış takıntısı değil. Ilgaz’ın sorunu, derdi, takıntısı Ceylin ile mi? Herkese göz yumduğu ve kendisinin de çiğnediği mesleki kurallar için neden özellikle sadece Ceylin’i cezalandırmak istiyor?
Ceylin’e duyduğu aşk mı yoksa onu cezalandıra cezalandıra, ne kadar ona zarar vereceğini önemsemeden istediği kişi yapma arzusunun olduğu bir takıntı mı? Cevap veriyorum. Evet. Ilgaz sadece Ceylin kurallara uysun istiyor. Çünkü koruduğu ve suçunu sakladığı diğer insanlar onun zümresi. Fişe takılı olanlar. Ceylin onun zünresinden, onun kendine göre suçu göz ardı edilebilecek gördüğü kişiler grubundan değil. Ilgaz’ın koruduğu, suçunu örttüğü insanlar mevcut düzene isyanı olan insanlar değil. Gayet düzen ile birlikte işini yürüten sistemin adamları. Ilgaz bir düzen adamı, adalet adamı değil. Biz onun mesela babasının yaptığı şeyi sakladığı için vicdan muhasebesi yaptığını görmedik. Adil olanı isteyen biri vicdan azabından kıvranırdı. Neva’nın hapse attığı adam için uyku uyuyamazdı adalet isteyen biri. Ilgaz Kaya mevcut düzenin daha iyiye gitmek için bile değişmesini istemiyor. O tam bir Ajan Smith gibi düzene karşı uyanmış kişileri temizleme derdinde.
Ceylin’ de dizideki bu uyanmış kişi yani Neo oluyor. Özellikle ilk filmi düşünürsek roller çok uyuyor. Yekta da uyanmış ama o sistemin açıklarını kullanıyor. Bunun için de sorgulamıyor ve işini yürütüyor. Hatta bu sezondaki rolü ile bir kahin de diyebiliriz. Çünkü sisteme karşı Ceylin’e yardım ediyor. Merdan dedede de bu kahinlik rolü var. O da Ceylin’e inanıp yardım eden diğer kişi. Kahinler uyanmış bir kişi değil yazılım açığı gibi bir şeydi filmde ama burada kişi olarak alıyoruz. Ceylin Erguvan ise sistemi düzeni sorguluyor ve onun yanlışına müdahale ediyor. Ceylin o sistemin kızını bulamadığını bildiği için savcı oldu. Ilgaz için bu bile sistemine, simülasyonuna hakaret ve tehlike. Yani biz dizide adalet sorgusu olan ve dizide vicdan sorgusunu yapan tek kişi olan sisteme uyanmış Neo Ceylin Erguvan ile sistemin adamı Ajan Smith Ilgaz Kaya’nın aşkını izliyoruz. İşte bunun için olmuyor. Programlanmış, sistem adına kimleri korumuşken karısını şikayet eden Ajan Smith Ilgaz Kaya ile olmuyor. Ilgaz bu formda iken bu ilişki devam edemiyor ve hep bir arıza çıkıyor. Çünkü biliyoruz ki Neo’nun ihtiyacı olan Trinity’dir. Adalet kavramını sorgulayıp simülasyonun hatalarını görmüş dişi Neo Ceylin Erguvan için gerekli yoldaş ve eş daha sakin, bu sisteme önceden uyanmış, daha mücadele yolları hakkında bilgili erkek bir Trinity olur. Unutmayalım ki Ajan Smithler ilk fırsatta sizi fişe bağlar ve uyuturlar.